Ondersteuning inkomstenverrekening bijstand groot succes

Steeds meer gemeenten stimuleren deeltijdwerk bij bijstandsgerechtigden. De gemeente vult het inkomen dan aan tot de bijstandsnorm. Dit is een arbeidsintensief en foutgevoelig proces. Het Inlichtingenbureau (IB) heeft samen met de gemeente Amsterdam gekeken hoe dit proces vereenvoudigd kan worden door inkomsten automatisch te verrekenen. Beide organisaties leggen uit wat OIB gemeenten en burgers oplevert.

Zit iemand in de bijstand, dan krijgt de gemeente te maken met verschillende situaties waarin mensen inkomsten ontvangen. Mensen kunnen eenmalig of wisselend inkomen hebben, of hebben soms meerdere banen. Bovendien verzuimen mensen – vaak onbewust – om (inkomsten)wijzigingen aan de gemeente door te geven. Gemeenten moesten al deze verschillende situaties voorheen apart en vaak handmatig verrekenen. Simone Herlaar, kwaliteitsadviseur bij de gemeente Amsterdam, vertelt dat samen met het IB is gekeken naar een oplossing om dit proces voor zowel gemeenten als burgers makkelijker te maken.

Het belang van de burger centraal

De bijstandsuitkering is het enige inkomen in Nederland dat netto is en pas aan het einde van het jaar bruto wordt gemaakt. Deze netto berekening wordt gemaakt om te voorkomen dat het uitgekeerde bedrag onder het bestaansminimum terecht komt. De gegevens die nodig zijn voor het verrekenen van inkomsten komen uit de UWV Polisadministratie. Deze gegevens zijn altijd bruto. Simone: “Had iemand een bijstandsuitkering en daarnaast inkomen uit arbeid, een UWV-uitkering of een pensioen? Dan moest onze inkomensconsulent aan de hand van de inkomensspecificaties het juiste netto inkomen voor de bijstand bepalen.’’ Omdat veel specificaties anders zijn opgebouwd en niet alle betalingen op de bijstand in mindering worden gebracht is dat een intensieve en foutgevoelige klus  De bijstandsklant moet deze gegevens zelf aanleveren. “Dit werd onbewust nog wel eens vergeten, met als gevolg dat de burger soms teveel bijstand ontving. Dit moest dan worden teruggevorderd . Dit kan negatief uitvallen, waardoor mensen “die vaak al weinig inkomen hebben” onnodig in de problemen komen.”

Het IB kwam daarom in samenwerking met pilotgemeenten met de oplossing om het netto inkomen op de inkomensspecificatie digitaal na te bouwen. Alex, accountmanager bij het IB, noemt als voordeel dat veelvoorkomende bedragen op de inkomstenspecificatie met OIB geautomatiseerd worden uitgevraagd en ook geautomatiseerd worden verrekenend. Het IB levert daarbij aanvullende informatie mee, o.a. over de toeslagenwet of gebruik van heffingskortingen. Alex: “Hiermee kunnen inkomensconsulenten bij gemeenten de inkomensspecificatie eenvoudig duiden. En het geeft direct inzicht in netto bedragen.’’

Achteraf verrekenen inkomsten niet meer nodig

De voordelen van OIB zijn groot voor burgers. Zo hoeven mensen in de meeste gevallen geen inkomensspecificatie meer in te leveren. Dit scheelt zowel gemeenten als burgers een hoop administratief werk. Daarnaast zorgt het automatisch verrekenen van inkomsten voor een eerlijke berekening van de netto-uitkering. Simone: "Je kan je voorstellen dat er naderhand minder tot geen herstelwerkzaamheden nodig zijn, zoals bijvoorbeeld het achteraf corrigeren van inkomsten." Het meest positief aan OIB vindt Simone het eindresultaat voor de burger, die bij een optimale berekening minder te maken krijgt met terugvorderingen. Daarnaast levert OIB de Amsterdam een enorme besparing op. “De tijd die we overhouden kunnen we nu benutten om mensen te ondersteunen bij een hulpvraag of het vinden van werk”, aldus Simone.

Doorontwikkeling OIB

De resultaten van de pilot met de gemeente Amsterdam laten zien dat de dienstverlening “OIB” een succes is. De belangrijkste uitdaging is het versnellen van het proces van geleverde netto-inkomsten. Hiervoor moet een zogenoemde webservice ontwikkeld worden. Dit is een applicatie die gestandaardiseerde gegevensuitwisseling voor en grote groep gemeenten mogelijk maakt.

Wegens het succes van de pilot OIB wordt de Participatiewet aangepast om het automatisch verrekenen van inkomsten voor gemeenten mogelijk te maken. De gemeentelijke softwareleverancier dient er nog wel voor te zorgen dat inkomsten geautomatiseerd verrekend kunnen worden met het uitkeringspakket. Het IB hoopt dat de positieve pilotresultaten en de aangepaste wetgeving gemeenten en leveranciers over de streep trekt om te investeren in OIB.